Chrzest jako pierwszy sakrament nowego Przymierza jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą wprowadzającą do życia w Duchu i otwierającą dostęp do następnych sakramentów (por. KKK nr 1213). Chrzest udzielany przez zanurzenie lub polanie wodą dzięki działaniu Ducha Świętego jest obmyciem, które oczyszcza, uświęca i usprawiedliwia (por. 1 Kor 6,11; 12,13); oznacza i urzeczywistnia śmierć dla grzechu i wejście w życie Trójcy Świętej przez upodobnienie do misterium paschalnego Chrystusa (por. KKK nr 1239). Chrzest jest konieczny do zbawienia, tak jak Kościół, do którego chrzest wprowadza. (KKK nr 1277).
Najważniejszymi skutkami chrztu są: odpuszczenie grzechów i nowe narodzenie w Duchu Świętym (por. Dz 2,38; J 3,5; KKK nr 1262). Chrzest czyni człowieka także nowym stworzeniem, (2 Kor 5,17), przybranym dzieckiem Bożym (por. Ga 4,5-7), uczestnikiem Bożej natury (2 P 1,4), świątynią Ducha Świętego (por. 1 Kor 6,19); członkiem Ciała Chrystusa (por. Ef 4,25; 1 Kor 12,13). Przez charakter sakramentalny chrztu, który konsekruje i uzdalnia do uczestnictwa w liturgii Kościoła, ochrzczeni mają udział w kapłaństwie wspólnym wiernych, partycypując w prorockiej, kapłańskiej i królewskiej misji Chrystusa (por. KKK nr 1268; 1272-1273). Chrzest jest także podstawą wspólnoty między wszystkimi chrześcijanami, sakramentalnym węzłem jedności łączącym wszystkich ochrzczonych (por. KKK nr 1271). Każdy ochrzczony na mocy przynależności do Kościoła ma także prawa i obowiązki w Kościele. Prawo przyjmowania innych sakramentów, karmienia się słowem Bożym i korzystania z pomocy duchowych Kościoła (por. KKK nr 1269). Obowiązki wynikające z przyjętego chrztu wyrażają się w wyznawaniu wiary przed ludźmi oraz uczestnictwie w apostolskiej i misyjnej działalności Kościoła (por. KKK nr 1270; por. KDK 17; DM 7; 23).
Urodzeni i ochrzczeni we wspólnotach odłączonych od Kościoła katolickiego "przez chrzest należą do Ciała Chrystusa", przysługuje im "imię chrześcijańskie" i należy uważać ich "za braci w Panu" (DE 3; por. KKK 818). Chociaż "nie wyznają całej wiary lub nie zachowują jedności (...) Kościół wie, że jest z nimi związany z licznych powodów" (KK 15). Dzięki sakramentowi chrztu należą oni do Kościoła (DE 3; por. KKK 838; 1271), gdyż "chrzest stanowi sakramentalny węzeł jedności, trwający między wszystkimi przezeń odrodzonymi" (DE 22), albowiem "jeden jest Pan, jedna wiara, jeden chrzest" (Ef 4,5)[1].
KODEKS PRAWA KANONICZNEGO O CHRZCIE ŚWIĘTYM (kan. 849-878)
/wybrane fragmenty/
Sprawowanie Chrztu
Kan. 851 - Sprawowanie chrztu powinno być odpowiednio przygotowane, dlatego:
1° dorosły zamierzający przyjąć chrzest winien być dopuszczony do katechumenatu i wedle możności przez różne stopnie doprowadzony do wtajemniczenia sakramentalnego, zgodnie z obrzędem wtajemniczenia przystosowanym przez Konferencję Episkopatu oraz ze szczegółowymi przepisami przez nią wydanymi;
2° rodzice dziecka chrzczonego, jak również chrzestni, powinni być należycie pouczeni o znaczeniu tego sakramentu i o związanych z nim obowiązkach. Proboszcz winien osobiście lub przez innych zatroszczyć się, ażeby rodziców właściwie przygotować pasterskimi pouczeniami a także wspólną modlitwą, zbierając razem po kilka rodzin oraz, gdy to możliwe, składając im wizytę.
Kan. 854 - Chrztu udziela się bądź przez zanurzenie, bądź przez polanie, z zachowaniem przepisów wydanych przez Konferencję Episkopatu.
Kan. 855 - Rodzice, chrzestni i proboszcz powinni troszczyć się, by nie nadawać imienia obcego duchowi chrześcijańskiemu.
Kan. 857 -
§ 1. Poza wypadkiem konieczności, właściwym miejscem chrztu jest kościół lub kaplica.
§ 2. Należy uważać za regułę, że dorosły ma przyjmować chrzest we własnym kościele parafialnym, dziecko zaś w kościele parafialnym jego rodziców, chyba że co innego doradza słuszna przyczyna.
Szafarz Chrztu
Kan. 861 -
§ 1. Zwyczajnym szafarzem chrztu jest biskup, prezbiter i diakon, z zachowaniem przepisu kan. 530, n. 1.
§ 2. Gdy szafarz zwyczajny jest nieobecny lub ma przeszkodę, chrztu godziwie udziela katecheta albo inna osoba wyznaczona do tej funkcji przez ordynariusza miejsca, a w wypadku konieczności każdy człowiek, mający właściwą intencję. Duszpasterze, zwłaszcza zaś proboszcz, powinni zatroszczyć się o to, aby wierni zostali pouczeni o prawidłowym udzielaniu chrztu.
Przyjmujący Chrzest
Kan. 864 - Zdatnym do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek, jeszcze nie ochrzczony.
Kan. 865 -
§ 1. Aby dorosły mógł być ochrzczony, powinien wyrazić wolę przyjęcia chrztu, być odpowiednio pouczony o prawdach wiary i obowiązkach chrześcijańskich oraz przejść praktykę życia chrześcijańskiego w katechumenacie. Ma być również pouczony o konieczności żalu za grzechy.
§ 2. Dorosły, znajdujący się w niebezpieczeństwie śmierci, może być ochrzczony, jeśli mając jakąś znajomość głównych prawd wiary, ujawni w jakikolwiek sposób intencję przyjęcia chrztu i przyrzeknie, że będzie zachowywał nakazy chrześcijańskiej religii.
Kan. 867 -
§ 1. Rodzice mają obowiązek troszczyć się, ażeby ich dzieci zostały ochrzczone w pierwszych tygodniach; możliwie najszybciej po urodzeniu, a nawet jeszcze przed nim powinni się udać do proboszcza, by prosić o sakrament dla dziecka i odpowiednio do niego się przygotować.
§ 2. Jeśli dziecko znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci, powinno być natychmiast ochrzczone.
Kan. 868 -
§ 1. Do godziwego ochrzczenia dziecka wymaga się:
1° aby zgodzili się rodzice lub przynajmniej jedno z nich, lub ci, którzy prawnie ich zastępują;
2° aby istniała uzasadniona nadzieja, że dziecko będzie wychowane po katolicku; jeśli jej zupełnie nie ma, chrzest należy odłożyć zgodnie z postanowieniami prawa partykularnego, powiadamiając rodziców o przyczynie.
§ 2. Dziecko rodziców katolickich, a nawet i niekatolickich, znajdujące się w niebezpieczeństwie śmierci, jest godziwie chrzczone, nawet wbrew woli rodziców.
Kan. 871 - Płody poronione, jeśli żyją, należy, jeśli to możliwe, chrzcić.
Chrzestni
Kan. 872 - Przyjmujący chrzest powinien mieć, jeśli to możliwe, chrzestnego. Ma on dorosłemu towarzyszyć w chrześcijańskim wtajemniczeniu, a dziecko wraz z rodzicami przedstawiać do chrztu oraz pomagać, żeby ochrzczony prowadził życie chrześcijańskie odpowiadające przyjętemu sakramentowi i wypełniał wiernie złączone z nim obowiązki.
Kan. 873 - Należy wybrać jednego tylko chrzestnego lub chrzestną, albo dwoje chrzestnych.
Kan. 874 -
§ 1. Do przyjęcia zadania chrzestnego może być dopuszczony ten, kto:
1° jest wyznaczony przez przyjmującego chrzest albo przez jego rodziców, albo przez tego, kto ich zastępuje, a gdy tych nie ma, przez proboszcza lub szafarza chrztu, i posiada wymagane do tego kwalifikacje oraz intencję pełnienia tego zadania;
2° ukończył szesnaście lat, chyba że biskup diecezjalny określił inny wiek albo proboszcz lub szafarz jest zdania, że słuszna przyczyna zaleca dopuszczenie wyjątku;
3° jest katolikiem, bierzmowanym i przyjął już sakrament Najświętszej Eucharystii oraz prowadzi życie zgodne z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką ma pełnić;
4° jest wolny od jakiejkolwiek kary kanonicznej, zgodnie z prawem wymierzonej lub deklarowanej;
5° nie jest ojcem lub matką przyjmującego chrzest.
§ 2. Ochrzczony, należący do niekatolickiej wspólnoty kościelnej, może być dopuszczony tylko razem z chrzestnym katolikiem i to jedynie jako świadek chrztu.
Stwierdzenie i zapisanie przyjętego chrztu
Kan. 875 - Udzielający chrztu powinien zatroszczyć się, jeśli nie ma chrzestnego, ażeby był przynajmniej jeden świadek, który by mógł stwierdzić udzielenie chrztu.
Kan. 876 - Do udowodnienia chrztu, jeśli to nie przynosi nikomu szkody, wystarczy oświadczenie jednego wiarygodnego świadka albo przysięga samego ochrzczonego, gdy przyjmował chrzest jako dorosły.
Kan. 878 - Jeśli chrzest nie był udzielony przez proboszcza ani też w jego obecności, wtedy szafarz chrztu, kimkolwiek jest, ma obowiązek powiadomić proboszcza parafii, na terenie której udzielono chrztu, aby mógł zapisać chrzest, zgodnie z kan. 877, § 1.
Rodzice i chrzestni z dzieckiem gromadzą się w oznaczonym miejscu kościoła (w przedsionku, zakrystii lub kaplicy). Kapłan pozdrawia obecnych, przypomina zebranym, że dziecko jest darem Boga, który chce je obdarzyć swoim życiem łaski. Następnie celebrans pyta rodziców:
Celebrans: Jakie imię wybraliście dla swojego dziecka?
Rodzice: N (wymieniają imię).
C.: O co prosicie Kościół Boży dla N.
R.: O chrzest (albo: o wiarę, o przyjęcie do Kościoła, o łaskę Chrystusa, o życie wieczne).
C.: Prosząc o chrzest dla swoich dzieci, przyjmujecie na siebie obowiązek wychowania ich w wierze, aby zachowując Boże przykazania, miłowały Boga i bliźniego, jak nas nauczył Jezus Chrystus. Czy jesteście świadomi tego obowiązku?
R.: Tak (albo: Jesteśmy tego świadomi).
C.: (Zwracając się do chrzestnych, pyta ich): Czy jesteście gotowi pomagać rodzicom tych dzieci w wypełnianiu ich obowiązku?
Chrzestni: Jesteśmy gotowi.
C.: Drogie dzieci, wspólnota chrześcijańska przyjmuje was z wielką radością. Ja zaś w imieniu tej wspólnoty znaczę was znakiem Krzyża, a po mnie naznaczą was w tym samym znakiem Chrystusa Zbawiciela wasi rodzice (i chrzestni).
Celebrans kreśli prawym kciukiem na czole każdego dziecka znak krzyża. Potem zaprasza rodziców i jeśli uzna za stosowne także chrzestnych, aby uczynili to samo.
Liturgia Słowa Bożego
Wszyscy udają się do miejsca przewidzianego na liturgię słowa, w drodze wykonuje się śpiew. Dzieci na czas liturgii słowa można przenieść do oddzielnego pomieszczenia.
Czyta się wyjątki z Pisma świętego, następnie celebrans głosi homilię, a po modlitwie powszechnej odmawia egzorcyzmy i wkłada rękę na głowę każdego dziecka.
Liturgia sakramentu
Wszyscy udają się następnie do chrzcielnicy. Tam celebrans odmawia modlitwę poświęcenia wody.
Wyrzeczenie się zła
C.: Drodzy rodzice i chrzestni. Przyniesione przez was dzieci otrzymują z miłości Bożej przez sakrament chrztu nowe życie z wody i z Ducha Świętego. Starajcie się wychować je w wierze tak, aby zachować w nich to Boże życie od skażenia grzechem i umożliwić jego ustawiczny rozwój. Jeśli więc, kierując się wiarą, jesteście gotowi podjąć się tego zadania, to wspominając swój własny chrzest, wyrzeknijcie się grzechu i wyznajcie wiarę w Jezusa Chrystusa. Jest to wiara Kościoła, w której wasze dzieci otrzymują chrzest.
C.: Czy wyrzekacie się grzechu, aby żyć w wolności dzieci Bożych?
Rodzice i Chrzestni: Wyrzekamy się.
C.: Czy wyrzekacie się wszystkiego, co prowadzi do zła, aby was grzech nie opanował?
R. i Ch.: Wyrzekamy się.
C.: Czy wyrzekacie się szatana, który jest głównym sprawcą grzechu?
R. i Ch.: Wyrzekamy się.
Wyznanie wiary
Celebrans przyjmuje od rodziców i chrzestnych potrójne wyznanie wiary:
C.: Czy wierzycie w Boga Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi?
R. i Ch.: Wierzymy.
C.: Czy wierzycie w Jezusa Chrystusa...
R. i Ch.: Wierzymy.
C.: Czy wierzycie w Ducha Świętego...
R. i Ch.: Wierzymy.
C.: Taka jest nasza wiara. Taka jest wiara Kościoła, której wyznawanie jest naszą chlubą, w Chrystusie Panu naszym.
W.: Amen.
Uroczysta chwila Chrztu św.
Celebrans zaprasza pierwszą z rodzin, aby podeszła do chrzcielnicy i prosi o powtórzenie imienia dziecka. Następnie zapytuje rodziców i chrzestnych:
C.: Czy chcecie, aby N. otrzymał(a) chrzest w wierze Kościoła, którą przed chwilą wspólnie wyznaliśmy?
R. i Ch.: Chcemy.
Wypada, aby dziecko trzymała do chrztu matka lub ojciec. Celebrans trzykrotnie polewa głowę dziecka i wymawia słowa:
N., ja ciebie chrzczę w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.
Po chrzcie dziecka uczestnicy wypowiadają lub śpiewają aklamację: Chwała Ojcu i Synowi...
Następnie celebrans odmawia modlitwę i namaszcza Krzyżmem św. każde dziecko na szczycie głowy.
Potem każde dziecko otrzymuje białą szatę, inny kolor nie jest dozwolony. Jest wskazane, aby taką szatę przyniosły same rodziny (chrzestni). Przed nałożeniem szat, celebrans mówi:
N.N. staliście się nowym stworzeniem i przyoblekliście się w Chrystusa, dlatego otrzymujecie białą szatę. Niech wasi bliscy słowem i przykładem pomagają wam zachować godność dzieci Bożych nieskalaną aż po życie wieczne. W.: Amen.
Przed wręczeniem zapalonej świecy (świecę przynoszą rodzice lub chrzestni), celebrans bierze paschał i mówi:
Przyjmijcie światło Chrystusa.
Następnie ojciec chrzestny, zapala świecę swego dziecka od paschału. Potem celebrans mówi:
Podtrzymywanie tego światła powierza się wam, rodzice i chrzestni, aby wasze dzieci, oświecone przez Chrystusa, postępowały zawsze jak dzieci światłości, a trwając w wierze, mogły wyjść na spotkanie przychodzącego Pana razem z wszystkimi Świętymi w niebie.
Zakończenie obrzędu
Obrzęd zakończenia odbywa się przed głównym ołtarzem. W drodze od chrzcielnicy śpiewa się pieśń. Po kilku słowach wstępnych celebransa, wszyscy odmawiają: Ojcze nasz, któryś jest w niebie...
Następnie celebrans błogosławi matki trzymające na rękach swoje dzieci, a także ojców i wszystkich obecnych. Po błogosławieństwie i śpiewie dziękczynnym, gdzie jest taki zwyczaj, zanosi się ochrzczone dzieci przed ołtarz Najświętszej Maryi Panny.
Obrzędy chrztu dzieci w niebezpieczeństwie śmierci, gdy brak kapłana lub diakona
Po przygotowaniu wody, nawet nie święconej, gromadzą się wokół chorego dziecka jego rodzice, chrzestni i jeśli to możliwe, także krewni i bliscy. Wówczas jeden z wiernych, odpowiednio przygotowany, zaczyna modlitwę powszechną:
Prośmy Boga wszechmogącego o miłosierdzie dla tego dziecka, które ma dostąpić łaski chrztu świętego, dla jego rodziców i chrzestnych, oraz dla wszystkich ochrzczonych.
C.: Prosimy Cię, abyś to dziecko przez chrzest święty włączył do swojego Kościoła.
W.: Wysłuchaj nas, Panie.
C.: Prosimy Cię, abyś je przez chrzest święty uczynił swoim przybranym dzieckiem.
C.: Prosimy Cię, abyś mu przez chrzest święty dał uczestnictwo w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa.
C.: Prosimy Cię, abyś we wszystkich tu obecnych odnowił łaskę chrztu świętego.
C.: Prosimy Cię, abyś wszystkich uczniów Chrystusa przez chrzest włączonych w jedną wspólnotę, zachował na zawsze w jednej wierze i miłości.
(Modlitwę powszechną kończy się następującymi słowami):
Boże, źródło wszelkiego życia i miłości, Ojcze, Pana naszego, Jezusa Chrystusa, Ty pocieszasz rodziców w zmartwieniach, i obejmujesz swoją opieką chore dzieci, Ty w swojej miłości odradzasz je do życia wiecznego. Wysłuchaj łaskawie naszego błagania. Nie dozwól, by grzech panował nad tym dzieckiem, ale zmiłuj się nad nim i przyjmij do Królestwa Twojego Syna. Spraw, aby to dziecko Któremu nadajemy imię N., przez wodę i moc Ducha Świętego stało się podobne do Chrystusa w tajemnicy Jego śmierci i Zmartwychwstania i jako przybrane Twoje dziecko otrzymało dziedzictwo Chrystusa i radowało się w Kościele ze wspólnoty z Tobą, Z Synem Twoim Jednorodzonym i z Duchem Świętym przez wszystkie wieki wieków.
W.: Amen.
Wyznanie wiary:
Udzielający chrztu zwraca się do obecnych:
Wspominając swój własny chrzest wyznajemy wiarę w Jezusa
Chrystusa. Jest to wiara Kościoła, w której dzieci otrzymują
chrzest.
Czy wierzycie w Boga Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi,
W.: Wierzymy.
Czy wierzycie w Jezusa Chrystusa, Syna Jego jedynego, Pana naszego, narodzonego z Maryi Dziewicy, umęczonego i pogrzebanego, który powstał z martwych i zasiadł po prawicy Ojca?
W.: Wierzymy.
Czy wierzycie w Ducha Świętego, święty Kościół powszechny, obcowanie Świętych, odpuszczenie grzechów, zmartwychwstanie ciała i życie wieczne?
W.: Wierzymy.
Albo:
Można również wyznać wiarę odmawiając Skład Apostolski: Wierzę w Boga Ojca...
Chrzest święty
Następnie wymawiając imię, które chce się dziecku nadać, polewa trzykrotnie wodą głowę dziecka mówiąc równocześnie:
N, Ja ciebie chrzczę w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.
Opuszczając wszystkie inne obrzędy, można dokonać włożenia białej szaty. Udzielający chrztu mówi:
N., oto stałeś(aś) się nowym stworzeniem i przyoblekłeś(aś) się w Chrystusa, dlatego otrzymujesz białą szatę. Zachowaj godność dziecka Bożego nieskalaną aż po życie wieczne. W.: Amen.
Na zakończenie wszyscy odmawiają:
Ojcze nasz...
Uwaga:
W niebezpieczeństwie bliskiej śmierci, albo, gdy z obecnych nikt nie potrafi przewodniczyć modlitwie, wystarczy, aby ktoś z wiernych trzykrotnie polał dziecko wodą wymawiając formułę chrztu: "N. JA CIEBIE CHRZCZĘ W IMIĘ OJCA I SYNA, I DUCHA ŚWIĘTEGO". Przed chrztem można odmówić wyznanie wiary (Wierzę w Boga...). Wypada, aby przy chrzcie był obecny jeden albo dwóch świadków. O udzielonym w ten sposób chrzcie rodzina bezzwłocznie powiadamia swojego Proboszcza.
Źródło opracowania: www.liturgia.wiara.pl
Procedura dot. chrztu dzieci opisana została w MENU - Kancelaria Parafialna
Cypyright © Święty Zygmunt